Ζωφόρος αποκαλείται μία συνεχής ζώνη με ανάγλυφες, συνήθως, παραστάσεις, η οποία στους ναούς ιωνικού ρυθμού αντικαθιστά τις μετόπες στο τμήμα πάνω από τα επιστύλια της εξωτερικής κιονοστοιχίας.

Η ιωνική ζωφόρος του δωρικού Παρθενώνα περιτρέχει το πάνω εξωτερικό μέρος του σηκού, δηλαδή του κυρίως ναού. Αποτελείται από 115 λίθους που είναι δομικά στοιχεία του κτηρίου. Στο ανάγλυφο της εξωτερικής όψης τους εικονίζονται 378 ανθρώπινες και θεϊκές μορφές και περισσότερα από 220 ζώα, κυρίως άλογα.

Η ζωφόρος κατασκευάζεται μεταξύ των ετών 443 και 438 π.Χ. Τα σχέδια εκπονεί ο γλύπτης Φειδίας, αλλά την εργασία εκτελούν μερικοί από τους πιο σπουδαίους μαθητές του. Θέμα της ζωφόρου είναι η πομπή των Μεγάλων Παναθηναίων, της σημαντικότερης γιορτής προς τιμή της πολιούχου θεάς Αθηνάς.

Η πομπή ξεκινά από τη νοτιοδυτική γωνία του ναού, όπου χωρίζεται σε δύο ομάδες. Η μία προχωρά στη δυτική και τη βόρεια πλευρά και η άλλη στη νότια, για να συναντηθούν στην ανατολική, την πιο επίσημη του ναού. Εκεί γίνεται η παράδοση του νέου πέπλου, του ρούχου που θα ντύσει το άγαλμα της Αθηνάς Πολιάδας.

Σήμερα, η πλειοψηφία των λίθων της ζωφόρου βρίσκεται στο Βρετανικό Μουσείο, στο Λονδίνο (κύριο μέρος των αποκαλούμενων "Ελγίνιων μαρμάρων"). Το μεγαλύτερο μέρος των υπολοίπων λίθων βρίσκονται στο Μουσείο της Ακρόπολης. Τα υπόλοιπα τμήματα είναι μοιρασμένα μεταξύ έξι ακόμα ιδρυμάτων. Εκμαγεία της ζωφόρου υπάρχουν ακόμα στο Beazley Archive στο Ασμόλειο Μουσείο στην Οξφόρδη, στο Μουσείο Spurlock στην πανεπιστημιούπολη Urbana-Champaign στο Ιλινόις, στο Skulpturhalle της Βασιλείας κ.α..

Η Δυτική Ζωφόρος Η δυτική ζωφόρος περιλαμβάνει δεκαέξι λίθους, μέσου μήκους 1.40 μ πλην των I & XVI που είναι 0.60 μ, γιατί αποτελούν τις στενές πλευρές των δυτικών λίθων της νότιας και της βόρειας πλευράς, Ν I και Β XLVII αντίστοιχα. Εικονίζει την προετοιμασία της πομπής των ιππέων στον Κεραμεικό. Κάθε λίθος περιλαμβάνει μία έως τρεις το πολύ μορφές και έως δύο άλογα. Κατά διαστήματα υπάρχουν όρθιες μορφές στατικές που κατά κάποιο τρόπο αποτελούν άξονες της όλης παράστασης της πλευράς αυτής. Λίθοι με ήρεμες σκηνές παρεμβάλλονται ανάμεσα σε λίθους με σκηνές δράσης.
Οι μορφές των ιππέων είναι ντυμένες με μεγάλη ποικιλία ενδυμάτων, τα οποία θεωρήθηκαν από μερικούς μελετητές αντιπροσωπευτικά των 10 ή των 4 φυλών της Αττικής. Άλλοι ιππείς ιππεύουν γυμνοί, άλλοι φορούν κοντό ζωσμένο χιτώνα ή εξωμίδα, άλλοι χλαμύδα και πέτασο, μερικοί θώρακα και κράνος, αλλά και ενδυμασίες από άλλα μέρη της Ελλάδας, όπως π.χ. από την Μακεδονία ή την Θράκη: χιτώνες και χλαμύδες από χονδρό ύφασμα, εμβάδες, αλωπεκή. Τα όπλα και τα εξαρτήματα της ιπποσκευής των αλόγων ήταν πρόσθετα χάλκινα.